İstanbul'da meydana gelen deprem, kentsel dönüşüm ve riskli yapı stoku konularını yeniden gündeme getirdi. Uzmanlar, dönüşüm için finansman sorununa dikkat çekiyor.

İstanbul'da Deprem Sonrası Kentsel Dönüşüm İhtiyacı ve Finansman Çözümleri

İstanbul’da geçtiğimiz hafta yaşanan 6,2 şiddetindeki deprem, kentsel dönüşüm ve riskli yapı stoku konularını yeniden gündeme getirdi. Uzmanlar, İstanbul'da 1,5 milyon konutun yenilenmesi gerektiğini ve 700 riskli konutun acil dönüştürülmesi gerektiğini belirtti. Dönüşüm sürecinin en büyük engelinin finansman olduğu vurgulandı. Kamu kaynakları mevcut olsa da yeni finansman modellerine ihtiyaç duyulmaktadır.

Uzmanlar, “Finansmanı ve maliyeti kendi içinden çıkacak alan bazlı dönüşümle kısa sürede riskli yapı stoğu yenilenebilir” açıklamasında bulundu. Kamu-özel işbirlikleri ve minimal imar artışlarının finansman sorununu çözebileceği ifade edildi. Ayrıca, KDV, tarife ve ücretlerde tam muafiyetin sağlanması gerektiği önerildi.

Ekonomik Yetersizlik ve Dönüşüm Zorlukları

Kentsel dönüşüm uzmanı Mimar Dr. Nihat Şen, dönüşüm sürecinde karşılaşılan en büyük sorunların başında ekonomik yetersizliğin geldiğini belirtti. Şen, “Alan bazlı kendi kaynağından çıkan projelere ihtiyacımız var ki bunun uygulamaları var” dedi. Bu tür projelerin gerçekleştirilmesi durumunda, daha yaşanabilir ve güvenli binalara ulaşılabileceği ifade edildi.

Şen, dönüşüm sürecinin vatandaşların konfor alanlarından feragat etmesiyle olumlu katkı sağlayabileceğini vurguladı. “Metrekare derdine takılmamak gerekiyor” diyen Şen, dönüşümün bir milli güvenlik problemi olduğunu ve zaman kaybına tahammül edilmemesi gerektiğini belirtti.

Belediyelerin Rolü ve Paydaşların Katılımı

Şen, dönüşüm sürecine mülk sahipleri, sivil toplum kuruluşları ve özellikle belediyelerin dahil olması gerektiğini vurguladı. Belediyelerin bu süreçte arabuluculuk yaparak sorunları çözmesi gerektiği ifade edildi. “Bu sürecin vatandaşlara sarih, net ve şeffaf bir şekilde anlatılması gerekmektedir” dedi.

Dirençli kentsel oluşum için önce zihniyet dönüşümünün sağlanması gerektiğini belirten Şen, can ve mal güvenliği riskinin ortadan kaldırılması gerektiğini ifade etti. “Bu problem rantsal dönüşüm olarak düşünülmemelidir” açıklamasında bulundu.

Kentsel Dönüşümde Finansman Modelleri

Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkanı Hakan Şişik, kentsel dönüşümün finans ayağının en önemli bölüm olduğunu belirtti. Şişik, “Kentsel dönüşüm finansmanı oluşmadığı sürece sağlıklı bir süreçten söz edemeyiz” dedi. Merkezi hükümetin bu soruna yönelik çeşitli kampanyalar geliştirdiğini ancak bunların yeterli olmadığını ifade etti.

Şişik, kamu-özel işbirlikleri ve minimal imar artışlarının çözüm olabileceğini belirtti. Kentsel dönüşüm sürecindeki yapılar ruhsat harçlarından muaf olmasına rağmen, çeşitli ücretlerin alındığına dikkat çekti. KDV ve diğer ücretlerde tam muafiyet sağlanmasının dönüşümün önündeki engelleri kaldıracağı ifade edildi.

İmar Artışı ve Daire Paylaşımı Modelleri

Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Kurucu Başkanı Sinan Türkkan, imar artışının çözüm olmadığını belirtti. Bazı bölgelerin dolduğunu ve müteahhit ile vatandaşın karşılıklı feragat göstererek dönüşüm yapabileceğini ifade etti. “10 daireli bir binada hak sahipleri ilave 5-10 metrekareden vazgeçtiğinde, apartman küçülmeden 2 daire daha çıkabiliyor” dedi.

Türkkan, bu dairelerin parasıyla projenin finanse edilebileceğini belirtti. “Bunun bir örneğini şu anda yapıyoruz” diyerek dönüşüm sürecini hızlandıracak önerilerde bulundu. Kentsel Dönüşüm Finansman Bankası kurulması, 6306 sayılı yasanın güncellenmesi ve sosyal konut üretimi gibi öneriler sıralandı.