İstanbul'da son yıllarda kira artışları dikkat çekici bir şekilde yükseldi. Kentsel dönüşüm sürecinde kiracılara sağlanan desteklerin yetersizliği, barınma krizini derinleştiriyor. Uzmanlar, kira desteğinin artırılması gerektiğini vurguluyor.

İstanbul'da Kira Artışları ve Kentsel Dönüşümde Destek Yetersizliği

İstanbul’da kira artışı son 1 yılda yüzde 44’ü, son 2 yılda yüzde 136’yı aştı. Konut değerleme platformu Endeksa’nın verilerine göre İstanbul’da kiralar ortalama 27 bin 19 TL’ye ulaştı. Kentsel dönüşüm süreci megakentin gündeminden düşmezken, kentsel dönüşümde kiracı ve mülk sahiplerine yapılan yardım ise aylık sadece 8 bin lira.

Kira Artışları ve Kentsel Dönüşüm

Ülke genelinde süren barınma krizi, özellikle İstanbul’da gittikçe derinleşiyor. Sarıyer’de kira ortalamasının 64 bin 266 TL, Beşiktaş’ta 59 bin 283 TL, Kadıköy’de 52 bin 745 TL’ye kadar ulaşması, kentsel dönüşümde kira desteğinin ne kadar yetersiz kaldığını gözler önüne seriyor. İstanbul için verilen kira desteği 2018’de 960 liraydı ve bu rakam 2018’den bu yana yüzde 733 arttı.

Ancak İstanbul’da kira ortalamasındaki artış, Ocak 2018’den bu yana yüzde 1.225’e kadar çıktı. Kentsel dönüşümde kira desteğinden ev sahiplerinin 18 ay, kiracıların ise 2 ay faydalanabildiği belirtiliyor. Kentsel Dönüşüm Avukatı Avukat Çiğdem Kezer, “8 bin liralık destek, kiracının da ev sahibinin de ancak küçük miktarda ödemelerine destek olur” diyor.

Kira Desteğinin Yetersizliği

Kezer, desteğin 20-25 bin lira bandına çıkarılması gerektiğini vurguluyor. Söz konusu desteğin kiracılara taşınma bedeli olarak verildiği ifade ediliyor. Ancak toplam taşınma bedelinin günümüz koşullarında İstanbul’da 60-70 bin liraya kadar çıktığı düşünüldüğünde, kiracılara verilen toplam destek de bu rakama çıkarılmalı. “16 bin liralık destek yeterli değil” diyor Kezer.

Gayrimenkul Hukuku Uzmanı, Avukat Ali Güvenç Kiraz, kentsel dönüşümde verilen kira desteğinin düşük kaldığını belirtiyor. Kiraz, “Eski bir evde kalan bir kişi 10 bin lira kira ödüyor diyelim. Oturduğu ev kentsel dönüşüm sürecine girince, kiraların geldiği nokta nedeniyle eski eve çıkmak istiyor” ifadesini kullanıyor. Ancak eski ev bulamayan kiracılar, açıkta kalma riski ile karşı karşıya kalıyor.

Kiracıların Durumu ve Çözüm Önerileri

Kentsel dönüşümde verilen kira desteğinin kiracılar lehine geliştirilmesi gerektiğini belirten Kiraz, “Destek süresi de 6 ayı bulmalı” diyor. İki ay için toplamda verilen 16 bin liranın hiçbir etkisi olmadığını vurguluyor. Kiracılara verilen desteğin en az 15 bin liraya çıkarılması gerektiği düşünülüyor.

Kiraz, “Türkiye’de barınma krizi var, ev sahipliği oranı azaldı, kiracı sayısı arttı” ifadesini kullanıyor. Kiracı-ev sahibi davalarının sonuçlanmasının 3-4 yılı bulduğunu göz önüne alındığında, kiracıların oturduğu daireyi 3-6 ay içinde tahliye etmesi şartı, kiracıların durumunu daha da zorlaştırıyor. Bazı ev sahipleri, karot testi kozunu kullanarak kiracıları tahliye edebiliyor.