Türkiye'de sosyoekonomik değişimler, konut projelerinde önemli etkiler yarattı. Boşanmaların artması ve alım gücünün azalması, daire büyüklüklerini etkiledi. Müstakil evlere olan talep artarken, apartman daireleri küçüldü.

Türkiye'de Konut Projelerinde Sosyoekonomik Değişimlerin Etkisi

Türkiye’de sosyoekonomik değişimler, konut projelerinde önemli etkiler yarattı. Alım gücünün azalması, boşanmaların artması ve üniversite öğrencilerinin daha küçük evlere olan talebi, konut metrekarelerini son 18 yılda 31 metrekare düşürdü. Hanelerde ortalama kişi sayısı 4 kişiden 3’e düşerken, daire büyüklükleri de 127’den 96 metrekareye geriledi.

Boşanma Oranları ve Daire Büyüklükleri

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2023 yılında 173 bin 342 olan boşanmalar, 2024’te 187 bin 343’e çıktı. Boşanma hızı 2,03’ten 2,19’a yükseldi. İstanbul Gayrimenkul Değerleme (İGD) çalışmasına göre ise 2021 yılında ortalama 112,4 metrekare olan daire büyüklükleri, 2023 yılında 97,8 metrekareye, 2024 yılında ise 96,4’e geriledi. Böylelikle son 4 yılda daireler ortalama 16 metrekare küçüldü.

Bu durum, konut talebinin değişen dinamiklerini yansıtıyor. Boşanma oranlarındaki artış, tek kişilik hanelerin çoğalmasına neden oldu. Bu da daha küçük dairelere olan talebi artırdı. Hanelerdeki kişi sayısındaki azalma, konut projelerinin yeniden şekillenmesine yol açtı.

Apartman Daireleri ve Müstakil Evler

Apartman daireleri son 18 yılda yaklaşık 31 metrekare küçülmesine karşın, müstakil evlerde 43 metrekare artış gözlemlendi. Müstakil evlerin ortalama büyüklüğü 169’dan 212 metrekareye çıktı. Özellikle son yıllarda konuta erişimin zorlaşması, tüketicilerin arsadan ev sahipliğine yönelmesine neden oldu. Bu durum, müstakil yapılara olan talebi artırdı.

Sektör temsilcileri, gelir dağılımındaki bozulma, yükselen maliyetler ve hanelerde artık daha az kişilerin yaşamaya başlamasıyla daire metrekarelerinin daha da küçülebileceği öngörüsünde bulundu. Bu değişim, konut sektöründe önemli bir dönüşüm sürecini başlattı.

Gelir Dağılımındaki Bozulma

İstanbul Gayrimenkul Değerleme Kurucu Ortak Ahmet Büyükduman, ortalama hane halkı büyüklüğünün 4’ten 3 kişiye gerilediğini belirtti. Daire büyüklüğündeki değişimin hane halkının küçülmesiyle açıklanamayacağını ifade etti. Konuta erişimin güçleşmesi, geliştiricileri daha küçük konut üretimine yönlendirmiş görünüyor.

Büyükduman, “Daireler küçülürken, müstakil konutların büyüklüklerinin artması da gelir dağılımındaki bozulmayı ima ediyor” değerlendirmesinde bulundu. Türkiye’de hanelerin yüzde 18’inin tek kişilik hanelerden oluştuğu göz önünde bulundurulduğunda, bu durumun sektördeki etkileri daha da belirginleşiyor.

Sosyolojik ve Ekonomik Etkiler

Büyükduman, konut büyüklüğündeki düşüşü iki nedene bağlıyor. Birincisi sosyolojik süreç. Türkiye’de hane halkı büyüklüğü küçülüyor. İkincisi ise stagflasyon etkisi. Enflasyonist ortamda fiyat artırmak istemeyen müteahhitler, maliyet artışları nedeniyle daire büyüklüklerini küçültüyor.

Bu durum, tüketicilerin daha düşük dairelere yönelmesine neden oluyor. Mimar Dr. Ahmet Erkutoğlu, eskiden 3 + 1’in altında daire inşa edilmediğini, ancak son yıllarda bu durumun değiştiğini belirtti. Bugün büyük projelerin büyük bir kısmı küçük dairelerden oluşuyor.

Müteahhitlerin Talepleri

Müteahhitlerden gelen talepler, daha küçük daire yönünde şekilleniyor. Ekonomik şartlarla alım gücünün zayıflaması, üniversite öğrencilerinin talepleri ve boşanmaların artması, tek başına yaşam tercihlerini artırıyor. Bu da 1 + 1 ve 2 + 1 dairelere olan talebi yükseltiyor.

Fiyat farkları da dikkat çekiyor. 1 + 1 daireler ortalama 5-6 milyon TL, 2 + 1 daireler 9-10 milyon TL, 3 + 1 daireler ise 14-15 milyon TL arasında değişiyor. Ancak bölgesel farklılıklar fiyatları etkiliyor. Bu durum, konut sektöründeki dinamiklerin değiştiğini gösteriyor.